"DE ZEE ZIT IN JE DNA"
In 100 dagen reisde reportagemaker Arnout Hauben (43) rond de Noordzee, van het Zwin tot Noorwegen. In 27 beelden kan je dit najaar in het Zwin zijn reis herbeleven. “In een bootje richting de Zwinvlakte voeren we naar de Noordzee. Zo begon onze reis en zo begint ook de expo”, zegt Hauben.
Tekst: Katrijn Serneels / Beeld: Jeroen Hanselaer, Koen Broos, De Chinezen
Met de wind in zijn haar en zand in zijn schoenen loopt hij door de duinen bij Surfers Paradise, waar een groepje jongeren hun eerste golven leren bedwingen.
“Dat ik deze zomervakantie ook mijn eerste surflessen heb gevolgd is geen toeval”, zegt Arnout Hauben. “Ik heb tijdens mijn reis langs de Noordzee zoveel surfers op spectaculaire wijze de golven zien trotseren. Zelfs in de Deense winter, in de baai van Cold Hawaii, zo genoemd om haar krachtige, grote en koude golven. Zelf heb ik warmere wateren gekozen voor mijn eerste surflessen tijdens onze zomervakantie in Italië.”
Zijn eerste kennismaking met de golven was op een mooie zomerdag aan de Noordzee. “Ik was nog een kleine jongen toen ik met mijn ouders een dagje naar zee ging. Ik herinner me hoe we een zandkasteel bouwden en ik met mijn moeder een ijsje mocht gaan halen. Toen ik terugkwam stond ik daar met tranen in mijn ogen te kijken hoe de muren van mijn kasteel door de kracht van de golven van de opkomende zee afgebroken werden.”
Maakte je als kind veel zandkastelen op het strand?
“Ik had een tante die aan zee woonde: daar bouwde ik graag zandkastelen. Toen ik wat ouder was, bracht ik veel tijd bij haar door tijdens de zomer. Vaak groeit de band met een badplaats vanuit familiebanden. Ook toen ik zelf kinderen kreeg, heb ik ze vaak meegenomen naar het strand.”
“De eerste keer dat je als kind de zee ziet, maakt grote indruk. Het lijkt alsof je aan het einde van de wereld staat. Hoe ouder je wordt, hoe meer je de zee begint te zien als een zee van mogelijkheden, een bron van avonturen: aan de andere kant van het water liggen andere landen, onbekende levens. De zee wordt dan het begin van een nieuwe wereld, van spannende reizen waar Jules Verne boeken over zou kunnen schrijven.”
JE REIS ROND DE NOORDZEE BEGINT OP EEN BOOTJE NAAR HET ZWIN. WAAROM DEZE START?
“Ik wilde de schoonheid van de Noordzee, onze zee, laten zien. En ja, je kan de E40 nemen als je naar de zee wil, maar in een kano van Brugge naar het Zwin peddelen leek me een veel mooier begin voor ons avontuur. Het Zwin is een prachtige brok natuur, en dat is zeldzaam aan onze kust.” “Onze reis langs de Noordzee is ook een reis door de tijd: Brugge lag in de 12de eeuw nog aan de Noordzee, maar toen de machtige zee-arm die tot Brugge reikte begon dicht te slibben en verzanden ontstond de Zwinvlakte met z’n slikken en schorren zoals we die nu kennen. Volgens sommige taalkundigen gaat de oorsprong van het woord Vlaanderen terug naar het oer-Germaanse woord ‘flaumaz’, wat zoveel als overstroomd gebied betekent. Wanneer je het zeewater in de Zwingeul ziet binnenstromen bij vloed, zie je echt wat dat betekent, hoe het land hier door de getijden overstroomd werd voor we dijken en appartementen begonnen te bouwen.”
Je stapte uit je kano in het Zwin en overnachtte in een tentje onder de sterrenhemel. Wat hoorde je toen je wakker werd?
“Het voorbij zoemen van enkele elektrische fietsen op de Internationale Zwindijk. En daarna regendruppels die op het zeil van onze tent vielen. Dus heb ik samen met cameraman Philippe en droneman Ruben ons kamp vlug opgebroken en zijn we met onze rugzak richting bewoonde wereld getrokken, de fietsers achterna. Daar kwamen we een bijzonder sympathieke dame tegen, Jeannine, die ons in haar appartement uitnodigde en vertelde over hoe ze haar hondje enkele maanden voordien met champagne had laten dopen op het strand. En ze hielp ons aan een paraplu. Ik heb heel warme herinneringen aan die ontmoeting. Ze deed me meteen heel welkom voelen in Knokke-Heist.”
Had je zo’n warm onthaal verwacht als rugzaktoerist in Knokke-Heist, het Monaco van de Noordzee?
“Ik heb door de reizen die ik ondernomen heb voor andere programma’s, zoals ‘Weg naar Compostela’ in ‘Man Bijt Hond’, geleerd dat je nooit moet geloven wat clichés vertellen. Knokke-Heist heeft van oudsher misschien geen goed imago bij frigoboxtoeristen of backpackers, maar de realiteit is dat een chique oude dame ons in haar mooie appartement met zeezicht heel warm en open heeft ontvangen.”
“In de visserskapel Ster der Zee in Heist hadden we ook een memorabele ontmoeting met Martine, wiens vader zaliger visser was. In een stormnacht op zee is zijn schip vergaan, hij kreeg een zeemansgraf. In het verhaal van Martine toont de Noordzee ook meteen haar andere gezicht: geen zon en zandkastelen, maar zoute tranen. Want de zee is en blijft een machtig natuurelement dat dood en vernieling kan brengen.”
Wat bracht je op het idee om een tv-programma te maken van een reis langs de Noordzee?
“Het moment waarop een idee ontstaat, is achteraf gezien moeilijk te achterhalen. Maar een sleutelmoment was het kijken naar de kaart en de Noordzee opeens zien als een land waar je langs de grenzen heen kan reizen, van de Belgische kust naar de Franse, Engelse, Noorse, Deense, Duitse en Nederlandse.” “Uit historische research bleek dat onze Noordzee tussen Engeland en het continent ook echt land is geweest, waar sabeltandtijgers en mammoeten leefden. Doggerland, zo heette het. Zoals je in het Zwin nog haaientanden kan vinden omdat hier ooit de Noordzee lag, vind je in de diepten van de Noordzee ook tijgertanden als je goed gaat zoeken.”
Je trok van het Monaco naar het Egypte aan de Noordzee: de Orkney-eilanden.
“Die Schotse eilanden zijn echte schatkamers voor archeologen. De Ring of Brodgar die we daar gezien hebben, is even oud en bijzonder als de piramiden. In het neolithische dorp Skara Brae zie je hoe mensen 3.000 jaar voor Christus leefden: alleen komen er nauwelijks toeristen naar kijken.” “Soms lijkt wel of we de roots van onze beschaving als volk aan de Noordzee vergeten zijn wanneer we elke zomer allemaal naar de zon, het zuiden, de Middellandse Zee trekken. Terwijl de Noordzee onze geschiedenis mee heeft geschreven.”
Maar het waren vooral Romeinen, zoals Julius Caesar, die onze geschiedenis mee hebben bepaald …
“Ja, en zij hadden weinig lof of oog voor de hoogstaande cultuur van de Germanen of de Vikingen. Terwijl de Vikingen zoveel meer waren dan plunderende bruten, ze waren een ontwikkeld en innovatief volk, dat dankzij hun scheepbouwskunst en kompassen 500 jaar voor Columbus Amerika al bereikten.”
Je reisde zo’n 5.000 kilometer langs de kusten: wat is voor jou de mooiste plek aan de Noordzee?
“Dat zijn de Halligen in Duitsland. Daar wonen nog mensen op terpen op kleine, vlakke eilanden in de Waddenzee, vaak al eeuwen lang. Heel bijzonder.”
Zijn er zeemensen en landmensen?
“Wie aan zee woont, heeft een band met onze Noordzee die vaak generaties terug gaat. De zee zit in je DNA, zoals bij mij mijn Brabantse roots ook een deel van mijn identiteit gevormd hebben. Je hoeft ook niet aan de zee te zijn opgegroeid om haar roep te horen: zovelen onder ons trekken graag naar de Noordzee, of het nu voor 100 dagen of één dag is.”
INFO
Expo ‘Rond De Noordzee’, van 4 oktober t.e.m. 28 november 2019 in Zwin Natuur Park, www.zwin.be